De diversiteit van alleen maar global citizens

Een tijd geleden nam ik deel aan een vrijwilligersproject ergens in een ver buitenland. Als kennismakingsactiviteit werd ons gevraagd om een rij te vormen op alfabetische volgorde van de landen waar we vandaan kwamen. Nu was dat natuurlijk op zichzelf al afschuwelijk genoeg, maar de hele situatie werd er niet beter op toen bleek wat voor nationaliteiten mijn collega’s zich hadden aangemeten. 

Bij de letters g en w waren, onafhankelijk van elkaar, een aantal lieden gaan staan die zichzelf global citizen of worldwide citizen noemden. ‘Ik heb twee paspoorten en de afgelopen tien jaar heb ik in zes verschillende landen gewoond, dus identificeer ik me gewoon niet met één land. Er is geen plek waar ik me echt thuisvoel.’ Hartverscheurende taferelen.

In Oxford is het niet anders. Je wordt om je oren geslagen met dubbele of zelfs driedubbele nationaliteiten, en ook studenten die er tragischerwijs maar één hebben blijken na enig doorvragen wel netjes tweetalig opgevoed, of hebben op zijn minst een grootmoeder die Frans met ze sprak. En wanneer het hele leven in één land is doorgebracht zijn er altijd wel voorvaderen die oorspronkelijk uit een ander land afkomstig waren, waardoor de student genoodzaakt is zich bi-cultureel te noemen. 

Deze pronkcultuur zorgt voor de nodige vertragingen. Denk je even snel een praatje te maken, moet je aanhoren dat je gesprekpartner ‘in principe Slowaaks-Italiaans is, maar opgegroeid in Berlijn en zich over het algemeen meer identificerend met de Angelsaksische wereld’. Bij de internationale levensstijl horen uiteraard ook vakanties naar alle uithoeken van de wereld, omdat verre culturen zo ongelooflijk inspirerend zijn.

Deze ietwat uit de hand gelopen vorm van internationalisering wordt op universiteiten als de mijne van harte toegejuicht. Ze zorgt namelijk voor diversiteit, de bron van alle goeds. Wat universiteiten even over het hoofd zien, is het simpele rekensommetje dat wanneer steeds meer studenten global citizen zijn, de diversiteit steeds verder afneemt. Als iedereen hetzelfde kosmopolitische, I-have-seen-it-all-wereldbeeld meebrengt, verdwijnt dat van Shaun uit Stoke-on-Trent langzaam naar de achtergrond. En dat is jammer, want juist van Shaun kunnen de global citizens der aarde het meeste leren. 

Nog minder fortuinlijk is het feit dat ze Shaun genadeloos wegconcurreren. Want, laten we onszelf niet voor de gek houden, bij de global citizen-levensstijl komt vanzelfsprekend ook een goed gevulde portemonnee kijken. Die zorgt ervoor dat de relevante buitenlandervaring en onbetaalde stages die nodig zijn om op een universiteit als Oxford binnen te komen kunnen worden bekostigd. En zo wordt de afstand tussen town and gown alleen maar groter.

Een soortgelijke discussie rondom de kansen van leerlingen van state schools en die van public schools om aangenomen te worden voor een bachelor op Oxford speelt al sinds jaar en dag. Kinderen op peperdure public schools krijgen beter onderwijs en worden perfect voorbereid op de toelatingsprocedure van Oxford, terwijl state school-leerlingen er alleen voor staan. Dat beïnvloedt hun kansen sterk, wat nog altijd terug te zien is in de statistieken van de studentenpopulatie.

Op masterniveau speelt naast academische prestaties het cv een grotere rol. Daaruit moet blijken dat de student naast zijn studie niet heeft stilgezeten, ervaringen heeft opgedaan in het buitenland en sterk internationaal is georiënteerd. Kortom, dat hij een verrijking is voor de inclusieve, diverse cultuur die de universiteit zich zo graag wil aanmeten. Er wordt gekeken naar allerlei soorten diversiteit, maar niet naar diversiteit op het gebied van klasse en de daaruit voortkomende opvattingen.

Een elite die zichzelf in stand houdt, is natuurlijk niets nieuws. Maar als er één wereldbeeld gepusht wordt, komt dat de academische diversiteit niet ten goede. Om nog maar niet te spreken van de eentonigheid van de obligatoire babbeltjes die het met zich meebrengt. Een gemeenschap met alleen maar global citizens is vooral heel erg saai.

Deze column verscheen eerder in Mare.